Szeregowanie jako wykrywanie różnic między przedmiotami wg Marii Kielar – Turskiej

Autor
Dorota Łuczka

Szeregowanie jako wykrywanie różnic między przedmiotami wg Marii Kielar – Turskiej

 

Umiejętność porządkowania jednorodnych obiektów w otoczeniu na podstawie różnic występujących między nimi nazywamy szeregowaniem. Uwzględniając różnice w długości można ułożyć szereg ołówków od najdłuższego do najkrótszego, zaś kierując się szerokością wstążek – ułożyć szereg od najszerszej do najwęższej. Dziecko zaczyna opanowywać umiejętność szeregowania pod koniec wczesnego dzieciństwa. Najpierw dostrzega różnice między różniącymi się obiektami w zbiorze – dzieci 3l wskazują: małą lalkę i dużą lalkę, mały i duży klocek. W miarę doskonalenia się pamięci, spostrzegawczości i uwagi dziecko potrafi ująć w szeregu kilka przedmiotów, choć ustala relacje jedynie między dwoma sąsiadującymi przedmiotami. Proces szeregowania trwa długo, ponieważ jest zwykle wielokrotnie budowany od początku, jednakże dziecko nie zawsze dochodzi do prawidłowego ułożenia elementów w szeregu.

Dzieci 4-5l budują szereg ustalając relacje w jednym tylko kierunku: od najmniejszego do największego, od największego do najmniejszego. Zbudowanego szeregu nie potrafią modyfikować w celu włączenia dodatkowego elementu. W takim wypadku dziecko burzy cały szereg i rozpoczyna szeregowanie od początku.

Dzieci 5l potrafią nie tylko budować szereg w toku praktycznego działania, ale także przewidywać globalny obraz szeregu.

Starsze dzieci wykazują wyższą kompetencję w tym zakresie. Potrafią ustalać relacje między obiektami w szeregu w obydwu kierunkach jednocześnie: od najmniejszego do największego i od największego do najmniejszego. Potrafią ustalić relacje między każdym wybranym elementem a pozostałymi w zbiorze. Szereg budują systematycznie, wybierając spośród obiektów do uporządkowania zawsze największy (lub najmniejszy) z pozostałych w zbiorze. Tak zbudowany szereg podatny jest na modyfikacje, bowiem w przypadku dodatkowego obiektu, dziecko wprowadza go do szeregu bez konieczności tworzenia całego układu od początku.

Szeregowanie może opierać się na kryterium ilościowym np. porządkowanie gałązek wg liczby listków lub jakościowym np. układanie jabłek wg ciężaru. Badania wykazały, że budowanie szeregu wg kryterium ilościowego jest łatwiejsze i opanowywane przez dzieci wcześniej.Czynność szeregowania wiąże się z czynnością przyporządkowania. Czynność przyporządkowania występuje wówczas, gdy elementy jednego zbioru chcemy przyporządkować elementy drugiego zbioru. Umiejętność ta jest wcześnie opanowana przez dzieci. Już dzieci 5l potrafią przyporządkować np. kubki i jajka. Układanie niezależnych szeregów nie powinny sprawiać dzieciom trudności pod koniec wieku przedszkolnego. Znacznie trudniejszą jest czynność złożona, polegająca na układaniu dwu szeregów obiektów z równoczesnym przyporządkowaniem elementom jednego szeregu elementów drugiego np. układanie kwiatów wg długości łodyg z równoczesnym dobieraniem wazonów o odpowiedniej wzrastającej wysokości. Ta umiejętność nie jest jeszcze opanowana przez dzieci 5-6l.

Opanowanie umiejętności szeregowania stanowi podstawę tworzenia pojęcia liczby. Mieć pojęcie liczby, to znać jej miejsce wśród innych liczb, wiedzieć od których jest większa, od których jest mniejsza.Przeprowadzając z dziećmi zabawy i gry służące rozwijaniu umiejętności szeregowania i przyporządkowania przygotowujemy je do opanowania pojęcia liczby.

 

Opracowała: Dorota Łuczka